���ϳԹ���

Gwahoddwyd y prosiect TALES Arfordirol, dan arweiniad hwb UNESCO-MOST BRIDGES (y DU) yn y Drindod Dewi Sant, i gyflwyno yng nghynhadledd COP29, gan ddangos fideo grymus yn y digwyddiad “Bio-Cultural Heritage for the Future: Mobilizing the Past for Climate Resilience”. 

Mae’r achlysur arwyddocaol hwn, a gynhaliwyd gan y Fenter Rhaglennu ar y Cyd, Cysylltu Gwybodaeth Hinsawdd ar gyfer Ewrop (Hinsawdd JPI), mewn cydweithrediad â Fforwm Belmont, yn tynnu sylw at ymchwil o Alwad Hinsawdd a Threftadaeth Ddiwylliannol Fforwm Belmont. Ei nod yw dangos sut y gall treftadaeth ddiwylliannol lywio a chryfhau ymdrechion i liniaru’r argyfwng hinsawdd.

TALES Arfordirol ar flaen y gad o ran Datrysiadau Hinsawdd

Ymhlith y prosiectau trawsddisgyblaethol arloesol a gyflwynwyd yn y digwyddiad, mae TALES Arfordirol, sydd wedi’i leoli ym Mhrifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant (PCYDDS), yn sefyll allan. Mae’r prosiect cydweithredol hwn, a arweinir gan PCYDDS ac sy’n cynnwys ymchwilwyr o Goleg y Drindod Dulyn, Prifysgol Talaith Arizona, a Phrifysgol Washington, yn ymchwilio i sut y gall straeon treftadaeth ysbrydoli strategaethau creadigol, lleol ar gyfer addasu cynaliadwy i newid yn yr hinsawdd.

Mae’r cyflwyniad fideo, a gyflwynwyd gan yr Athro Louise Steel a’r Athro Luci Attala, yn cynnwys straeon o dair cymuned arfordirol benodol yn Alaska, Iwerddon a Chymru. Mae’r naratifau hyn yn dangos sut mae gwybodaeth ac arferion traddodiadol yn cael eu haddasu mewn ymateb i amodau hinsoddol sy’n esblygu.

Dywedodd yr Athro Louise Steel, Cyfarwyddwr Ymchwil Hwb UNESCO-MOST BRIDGES y DU yn PCYDDS a Phrif Ymchwilydd TALES Arfordirol: “Mae straeon TALES Arfordirol yn tynnu sylw at werth nid yn unig gwrando ond, yn bwysicach fyth, dysgu gan y poblogaethau arfordirol lleol a brodorol ar reng flaen newid yn yr hinsawdd. Mae eu cyfoeth o wybodaeth draddodiadol, hynafol yn darparu atebion arloesol a chynaliadwy i helpu i liniaru effeithiau moroedd sy’n cynhesu, erydiad arfordirol, a’r stociau pysgod sy’n dirywio. Mae ymgorffori’r wybodaeth hon yn y gwyddorau amgylcheddol yn hanfodol ar gyfer meddwl yn gynaliadwy ar gyfer y dyfodol.”

Archwilio’r Naratifau Arfordirol

• Bae Kodiak, Alaska: Mae cymuned Alutiiq yn rhannu arferion pysgota cynhenid hynafol a thraddodiadau adrodd straeon. Mae’r dulliau hyn yn meithrin perthnasoedd â’r tir a’r môr ac yn darparu atebion cynaliadwy sy’n briodol yn ddiwylliannol i heriau cynhaliaeth.
• Bae Dulyn, Iwerddon: Mae ymchwil yma yn cyfuno hanesion llafar gyda thystiolaeth o fapiau hanesyddol i dynnu sylw at ddulliau traddodiadol, cynaliadwy o reoli erydu arfordirol - gan gynnig dewisiadau amgen i amddiffynfeydd concrit modern.
• Cymru: Mae’r prosiect yn cydweithio â physgotwyr cwrwgl ar Afon Tywi, Pysgod Bae Ceredigion, a Câr y Môr, Sir Benfro. Mae’r straeon a rennir yn pwysleisio gwybodaeth synhwyraidd, ymgorfforedig am dirweddau arfordirol ac afonol, gan ddangos pwysigrwydd bod mewn cytgord â’r amgylchedd ar gyfer ymarfer cynaliadwy.

Nododd yr Athro Luci Attala, Dirprwy Gyfarwyddwr Gweithredol UNESCO-MOST Bridges a Chyfarwyddwr Hwb UNESCO-MOST BRIDGES y DU yn PCYDDS: “Mae’r cymunedau hyn yn ein hatgoffa bod atebion i faterion hinsawdd yn aml yn gorwedd mewn arferion a fireiniwyd dros genedlaethau. Trwy integreiddio’r traddodiadau cyfoethog hyn â gwyddor amgylcheddol gyfoes, rydym yn paratoi’r ffordd ar gyfer ymatebion mwy gwydn, sy’n seiliedig ar leoedd, i heriau hinsawdd.”

Gwaith Maes yng Nghymru yn cael ei arddangos ym Mhafiliwn y DU

Mae tîm PCYDDS hefyd wedi cael gwahoddiad gan UKRI (AHRC) i gyflwyno ffilm ym Mhafiliwn y DU yng nghynhadledd COP29. Mae’r ffilm hon yn canolbwyntio ar y gwaith maes yng Nghymru, gan amlygu ymdrechion lleol i fynd i’r afael â newid yn yr hinsawdd. Mae’n dangos effeithiau amlwg llygredd a diraddiad amgylcheddol ar stociau pysgod yng Ngorllewin Cymru wrth ddathlu sut mae dulliau cynhyrchu bwyd traddodiadol yn y gymuned yn cyfrannu at ddiogeledd bwyd cynaliadwy.

Galwad i Ddysgu ac Integreiddio

Mae gwaith TALES Arfordirol yn ymgorffori hanfod menter UNESCO BRIDGES, sy’n rhan o’r rhaglen Rheoli Trawsnewid Cymdeithasol sydd â’r nod o fynd i’r afael â’r Nodau Datblygu Cynaliadwy trwy ymchwil trawsddisgyblaethol sy’n cynnwys y Dyniaethau. Mae’r prosiect yn hyrwyddo’r syniad y dylai gwybodaeth draddodiadol gael ei phlethu â gwyddor amgylcheddol i ysbrydoli datrysiadau blaengar a chynaliadwy.

I gloi dywedodd yr Athro Steel: “Mae ymgorffori’r arferion sefydledig hyn o fewn strategaethau gwytnwch modern ar gyfer yr hinsawdd nid yn unig yn cydnabod parch diwylliannol ond yn gam hanfodol ar gyfer creu dyfodol cynaliadwy.”

Gwybodaeth Bellach

Arwel Lloyd

Prif Swyddog Cyfathrebu a Chysylltiadau Cyhoeddus     
Cyfathrebu Corfforaethol a Chysylltiadau Cyhoeddus     
E-bost: arwel.lloyd@pcydds.ac.uk  
���ô��:&�Բ�����;07384&�Բ�����;467076